موتور جهانی جهش مسکن – بررسی عللی صعود قیمت ملک
قیمت مسکن در اکثر کشورها با شیب تند و کم سابقه در حال افزایش است. دو دسته تقاضای ملکی تحت تاثیر سبک زندگی در کرونا و سیاستهای اقتصادی این دوره، برای خرید تحریک شدهاند. در آمریکا رکورد بیشترین رشد قیمت مسکن از سال ۲۰۰۶ تاکنون، در ابتدای ۲۰۲۱ زده شد. هجوم دومینویی دو دسته تقاضا به بازار مسکن در کشورهای مختلف باعث شده پاندمی جهش قیمت خانه در جهان شکل بگیرد. تب قیمت خانه و آپارتمان در سال جاری میلادی در خیلی از کشورهای ثروتمند به قدری بالا رفته که به گفته فعالان این بازار، قیمتها دچار تشنج شده است. بخشی از خریداران نیز اینطور برداشت میکنند که «حباب» در بازار جهانی مسکن شکل گرفته و هر آن، احتمال ترکیدن آن و وقوع بحران «حراج خانههای وامدار» -شبیه آنچه در بحران 2008 و 2009 بازار مسکن آمریکا رخ داد- وجود دارد.
تورم مسکن در غالب کشورها از نرم سالهای گذشته سبقت گرفته بهطوریکه میزان رشد نقطهای قیمت خانه در اواخر 2020 و ابتدای 2021 تقریبا دو برابر تورم مسکن سالهای گذشته بوده است. تورم مسکن در آمریکا از 3/ 10 درصد در سال 2020 به 11 درصد در ژانویه 2021 رسید. این میزان رشد قیمت مسکن در بازار املاک آمریکا از جهش 2006 تاکنون، بیسابقه گزارش شده است. در آلمان و بریتانیا نیز متوسط قیمت خانه در ابتدای سال جاری میلادی تا مرز 10 درصد افزایش پیدا کرد.
پنج عامل در این اتفاق نقش دارد که شامل «تب و تاب خرید مسکن در حومه شهرهای بزرگ ناشی از دورکاری در عصر کرونا، افزایش خرید مسکن با وام بانکی ناشی از بستههای حمایتی دولتها و بانکهای مرکزی برای کمک به اقتصادهای کرونازده، رکود ساختوساز ناشی از قرنطینه و تعطیلی فعالیتهای ساختمانی، میل به انباشت دارایی ناشی از بیمیلی به هزینه کردن ثروت در این ایام و همچنین بیمیلی مالکان به فروش خانه برای در امان بودن از شیوع کرونا حین بازدیدهای ملکی» میشود.
با این حال، تحلیلها در بخش مسکن کشورهای مختلف میگوید دو دلیل وجود دارد که نشان میدهد به رغم رشد شدید قیمت مسکن، بعید است «سقوط تند قیمت» در پساپاندمی اتفاق بیفتد؛ حفظ سطح جذابیت سکونتی در حومه ناشی از تداوم دورکاری در پساکرونا با میل مدیران کسبوکارها و همچنین استانداردبودن وامهای پرداخت شده برای خرید مسکن طی دستکم یکسال اخیر.
برای افرادی که مایل به زیست در فضاهای بازتری هستند، هجرت از مراکز شهری بهترین گزینه است. قیمت ملک در لندن به ازای هر فوتمربع حدود 40درصد بیشتر از قیمت ملک در شهرهای اطراف است. از سوی دیگر اما قیمت خانه در مناطق کمجمعیت که امکانات مناسبی دارند نیز رو به افزایش است و این الگو در آمریکا نیز به چشم میخورد. با همه این احوال پیشبینی میشود با پایان همهگیری، روند ورود به شهرها افزایش یابد چرا که دانشجویان و مهاجران بینالمللی فوج فوج به شهرها باز میگردند. گرچه برخی روی بالا رفتن قیمت ملک شرطبندی کردهاند اما بهنظر میرسد مکانهای کمتراکم جذابیت خود را همچنان بالا نگه دارند. از سویی توصیه دولتها بر ادامه کارها از راه دور، مردم را به زیست در مکانهای کمتراکم تشویق میکند. جهش قیمت مسکن بهدلیل کمبود عرضه رخ داده است با وجود این سرعت ساختوساز در بریتانیا و ایالات متحده مناسب است چرا که ساخت املاک جدید و به دور از شهرهای ساحلی آمریکا، با مقررات دقیق و در فضای آزاد، آسانتر است. اگر تقاضا بهصورت دائمی به سوی مناطق کمتراکمتر حرکت کند، سرعت ساخت ملک نیز ممکن است افزایش یابد.
آمار و ارقامی که از قیمت مسکن منتشر میشود گواه آن است که قیمت ملک بزرگترین جهش سالانه خود از سال 2006 را تجربه میکند. تنها در ماه فوریه، قیمت ملک در ایالاتمتحده آمریکا بهطور میانگین، افزایشی 4/ 10درصدی داشته است. همچنین بنا بر اطلاعات منتشر شده از سوی بنگاه بلکنایت، نزدیک به 75 درصد از 100 بازار بزرگ مسکن ایالات متحده رشدی 10درصدی در قیمت مسکن داشتهاند.
شرکتهای ساختوساز مسکن در تلاش هستند که سرعت ساختوساز خود را بالا ببرند و با واکسیناسیون گسترده مردم، دولتها امیدوارند که اقتصاد خود را احیا کنند. در نتیجه بسیاری امیدوارند که قطار مسکن روی ریل خود قرار گیرد اما آیا بازار مسکن فروکش خواهد کرد؟ بعید به نظر میرسد. بازار مسکن بیشک از تب و تاب فعلی خواهد افتاد اما بر خلاف سقوط بازار مسکن در بحران 2009-2008 قبل، قوانین کنونی وام مسکن، بسیار سختگیرانه است. در نتیجه با آرام شدن بازار مسکن، بحران «سلب مالکیت» و حراج بانکی خانههای وامدار به وجود نخواهد آمد. از سوی دیگر گرچه تقاضا برای اجاره افزایش یافته است اما سرمایهگذاری نیز در این بازار گسترده است و این خود مانعی برای کاهش عمده قیمتهاست.